Nieprawidłowości w opiece neonatologicznej w woj. warmińsko-mazurskim

Od września 2023 r. do stycznia 2024 r. NIK skontrolowała sześć szpitali, w tym cztery o I stopniu referencyjności (Szpital Powiatowy im. Jana Pawła II w Bartoszycach, Szpital Powiatowy im. Jana Mikulicza w Biskupcu, SP ZOZ Szpital Powiatowy w Piszu i Olmedica w Olecku Sp. z o.o.), jeden (Szpital Pro-Medica w Ełku Sp. z o.o.) mający II stopień i Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu o najwyższym, III stopniu referencyjności.

Celem kontroli było sprawdzenie, jaka w szpitalach województwa warmińsko-mazurskiego jest opieka neonatologiczna. Badaniami kontrolnymi objęto warunki realizowania świadczeń, w tym m.in. zapewnienie odpowiedniej liczby personelu medycznego i sprzętu, utrzymywanie aparatury medycznej w sprawności technicznej i realizację umów zawartych z NFZ. Kontrola ujawniła nieprawidłowości w każdym z tych obszarów badań kontrolnych.

W Polsce obowiązuje trzystopniowy podział oddziałów noworodkowych ze względu na ich poziom specjalizacji (referencyjności). Referencyjność to system klasyfikacji, który ocenia zdolność szpitala do zapewnienia specjalistycznej opieki medycznej w określonych obszarach. Większość oddziałów to oddziały I i II stopnia referencyjności. III stopień mają placówki wysokospecjalistyczne i kliniczne, na które trafiać mają dzieci wymagające intensywnej opieki medycznej i zaawansowanego leczenia.

W szpitalach o najniższym stopniu referencyjności brakuje lekarzy neonatologów – specjalistów zajmujących się leczeniem i opieką nad noworodkami, w tym wcześniakami. Niekorzystny wpływ na funkcjonowanie oddziałów noworodkowych ma zmniejszająca się z roku na rok liczba porodów.

W 2022 r. w woj. warmińsko-mazurskim urodziło się mniej niż 10 tys. dzieci, czyli o 3 tys. mniej niż 2019 r. (niecałe 13 tys. dzieci). Co istotne, spadek liczby urodzeń nie dotyczy wyłącznie tego województwa, lecz także całego kraju. Według szacunków GUS w 2023 r. w Polsce urodziło się 272 tys. dzieci (spadek o 11 proc. w stosunku do 2022 r. – wówczas notowano 305 tys. urodzeń). Jest to najmniejsza liczba urodzeń od czasu zakończenia II wojny światowej.

Ze względu na niż demograficzny, brak odpowiedniej liczby neonatologów i problemy finansowe oddziałów noworodkowych niektóre szpitale tymczasowo wstrzymują funkcjonowanie takich oddziałów, a nawet rozważają ich likwidację.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 22 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych w zakresie leczenia szpitalnego szpital jest zobowiązany do zapewnienia bezpiecznych warunków opieki medycznej nad noworodkami, w tym odpowiedniej liczby lekarzy pediatrów lub neonatologów. Niespełnienie powyższych wymogów sprawiło, że w latach 2022-2023 w szpitalu w Biskupcu kilkukrotnie wstrzymywano realizowanie świadczeń z zakresu neonatologii, nawet na kilka miesięcy. Podmiot ten próbował pozyskiwać personel medyczny, ale bezskutecznie.

Z kolei w szpitalu w Bartoszycach, w związku z problemami z pozyskaniem lekarzy pediatrów i neonatologów, zawierano umowy z lekarzami w łączonym systemie czasu pracy. W konsekwencji lekarze pediatrzy pracowali jednocześnie na trzech oddziałach: dziecięcym, noworodkowym i rehabilitacyjnym.

W czterech szpitalach nie zapewniono odpowiednich warunków realizowania świadczeń określonych w rozporządzeniu ministra zdrowia z 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Przede wszystkim niektóre pomieszczenia szpitala nie były wyposażone w śluzę umywalkowo-fartuchową, brakowało łóżek i osobnego pomieszczenia dla noworodków wymagających opieki pośredniej i ciągłej. Poza tym w jednym z tych szpitali nie zapewniono odpowiedniej liczby pomp infuzyjnych.

Zastrzeżenia NIK dotyczyły także utrzymywania sprzętu i aparatury medycznej w sprawności technicznej. W żadnym z kontrolowanych szpitali nie wykonywano należycie obowiązku przeprowadzania przeglądów technicznych tych urządzeń.

Ponadto większość szpitali nierzetelnie realizowała postanowienia umów zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia. Chodziło przede wszystkim o obowiązek aktualizowania danych w udostępnianym przez NFZ systemie zarządzania obiegiem informacji.

Do kierowników jednostek kontrolowanych NIK skierowała 16 wniosków pokontrolnych. Dotyczyły one przede wszystkim: dostosowania pomieszczeń szpitala, w których udzielane były świadczenia w zakresie neonatologii do wymogów określonych w rozporządzeniu ministra zdrowia; dokonywania przeglądów technicznych aparatury medycznej w terminach określonych w dokumentacji technicznej i rzetelnego wywiązywania się z obowiązku aktualizacji danych związanych z realizacją umowy z NFZ. (PAP)

Autor: Agnieszka Libudzka

ali/ joz/